Handel ludźmi to zbrodnia o globalnej skali. Ma ona miejsce praktycznie w każdym kraju na świecie. Jej istotą jest zniewolenie osób przy użyciu różnorodnych metod i środków w celu wykorzystania, nawet za ich zgodą. Handel ludźmi i współczesne niewolnictwo to prawdziwa epidemia tych czasów.
27 – 36 milionów osób na świecie w niewoli
Szacuje się, że 27 – 36 milionów ludzi na świecie żyje obecnie w niewoli
z czego 80% z nich jest wykorzystywanych w prostytucji /lub przemyśle pornograficznym
Nawet około 128 tysięcy osób w Polsce żyje w niewoli.
W Polsce jedynie średnio 300 osób rocznie otrzymuje pomoc i schronienie.
to jest mniej niż 0,3 % pokrzywdzonych.
1 na 100 pokrzywdzonych osób otrzymuje pomoc
Coraz częściej obok handlu ludźmi, występuje również zjawisko współczesnego niewolnictwa czy pracy przymusowej. Noszą one wiele znamion handlu ludźmi, ale z prawnego punktu widzenia nie wyczerpują wszystkich przesłanek. Często są to przestępstwa z pogranicza łamania praw pracowniczych, ale w praktyce dużo bardziej poważne. Wszystkie istniejące w Polsce struktury zapobiegania, zwalczania tych i pokrewnych przestępstw wraz ze strukturami pomocy ofiarom, umieszczane są jednak w ramach terminu handel ludźmi.
Ofiary najczęściej wykorzystywane są w ramach:
- pracy przymusowej
- prostytucji i przemysłu pornograficznego
- żebractwa
- wyłudzania świadczeń socjalnych
- zmuszania do popełniania przestępstw, np. kradzieży
- służebnictwo – służba w domach prywatnych, również z wykorzystaniem seksualnym
- handlu narządami
- przymusowych małżeństw, również nieletnich
- nielegalne adopcje – pozorowane na legalne
cyberhandel i cyberniewolnictwo
- handel dziećmi – w formie wszystkich powyższych
Handel ludźmi w Polsce:
Polska jest jednocześnie krajem:
– pochodzenia dla ofiar uprowadzonych do: Wielkiej Brytanii, Irlandii, Niemiec, Holandii, Hiszpanii, Szwecji, Belgii, Danii, Francji i Finlandii.
– tranzytu dla ofiar z Ukrainy, Białorusi, Rosji, Mołdawii, Belgii oraz Rumunii
– docelowym dla ofiar z: Ukrainy, Bułgarii, Rumunii, Białorusi, Wietnamu, Filipin, Sri Lanki
Polska charakteryzuje się wysokim poziomem handlu ludźmi – obywatelami polskimi wewnątrz kraju.
Zagrożenie zjawiskiem handlu ludźmi dotyczy wszystkich osób, niezależnie od sytuacji materialnej, czy miejsca zamieszkania, w tym także osób pochodzących z obszarów wiejskich.
Głównym dokumentem obowiązującym w Polsce określającym zadania instytucji i organizacji w zakresie przeciwdziałania handlowi ludźmi, jest Krajowy Plan Działań przeciwko Handlowi Ludźmi (KPD). Zmierza on w stronę pełnej realizacji podjętych przez Polskę zobowiązań w zakresie prewencji, wsparcia i ochrony ofiar oraz ścigania sprawców handlu ludźmi i dalszego wzmacniania współpracy międzynarodowej na różnych płaszczyznach.
Dokument zawiera:
- bieżące informacje określające skalę zjawiska dotyczącego Polski, formy wykorzystania, dane statystyczne, kraje pochodzenia i wykorzystania ofiar
- kontekst i uwarunkowania międzynarodowe
- kierunki działań dla Polski na najbliższe lata
- źródła finansowania zadań publicznych i realizacji KPD
- struktura: system realizacji i monitorowania KPD
- zakres działań realizacji KPD (działania prewencyjne, wsparcie i ochrona ofiar, ściganie przestępstwa handlu ludźmi, działania szkoleniowe, badania dotyczące problematyki, ewaluacja działań oraz zmiany legislacyjne)
Uwarunkowania międzynarodowe wyznaczające kierunek działaniom Polski oraz państw partnerskich przeciwko handlowi ludźmi:
Unia Europejska
Dyrektywy, Strategia oraz inne powiązane dokumenty i struktury tworzą Unijne ramy prawne w sposób całościowo regulujący obszar zwalczania handlem ludźmi i wyznaczają kierunki działania UE i Państw Członkowskich. Są to:
- Artykuł 5 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej.
- Zapisy w Europejskiej Strategii Bezpieczeństwa Wewnętrznego
- Program Sztokholmski ogłoszony w roku 2010.
- Przyjęta przez Unię Europejską dyrektywa Rady 2004/81/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r.
- Nieformalna Sieć Krajowych Sprawozdawców/ Mechanizmów Ekwiwalentnych ds. Handlu Ludźmi Ustanowiona przez Unię Europejską w 2009 roku.
- Koordynator UE ds. Handlu Ludźmi - powołany w grudniu 2010 r.
- Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/36/UE z dnia 5 kwietnia 2011 r.
- Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, ogłoszony w czerwcu 2012 r. przez Komisję Europejską : Strategia UE na rzecz wyeliminowania handlu ludźmi na lata 2012-2016.
- W kwietniu 2015 r. Komisja Europejska ogłosiła Europejską agendę bezpieczeństwa, zastępującą Strategię bezpieczeństwa wewnętrznego z 2010 r.
- W Maju 2015 Komisja Europejska ogłosiła Europejski program w zakresie migracji.
Organizacja Narodów Zjednoczonych
Polska jest również stroną onwencji Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej uzupełniających ją protokołów, w tym Protokołu o zapobieganiu, zwalczaniu oraz karaniu za handel ludźmi, w szczególności kobietami i dziećmi.
Na forum ONZ w 2010 roku został opracowany Globalny Plan Działania w zakresie zwalczania handlu ludźmi (The United Nations Global Plan of Action to Combat Trafficking in Persons)
Wsparcie w realizacji tych celów zapewnia Biuro Narodów Zjednoczonych ds. Narkotyków i Przestępczości (UNODC), które w 2012 r. przyjęło Całościową strategię walki z handlem ludźmi i przemytem osób.
Rada Europy
Polska jest stroną Konwencji Rady Europy w sprawie działań przeciwko handlowi ludźmi, sporządzonej w Warszawie 16 maja 2005 r., która weszła w życie 1 marca 2009 r. (Dz.U. Nr 20 poz. 107). W ramach Konwencji funkcjonuje mechanizm ewaluacji jej implementacji, za którą odpowiada GRETA (Grupa Ekspertów do Działań Przeciwko Handlowi Ludźmi).
Rada Państw Morza Bałtyckiego
Przeciwdziałanie handlowi ludźmi jest również jednym z priorytetów Rady Państw Morza Bałtyckiego. W celu wzmocnienia współpracy Państw Członkowskich, działania na rzecz poprawy ochrony i wsparcia ofiar oraz rozwijania środków legislacyjnych w ramach RPMB funkcjonuje Grupa Zadaniowa ds. Handlu Ludźmi.
Źródło: Krajowy Plan Działań Przeciwko Handlowi Ludźmi 2020-2021